Rối loạn tiền đình là bệnh tương đối dễ gặp ở nhiều độ tuổi khác nhau, đặc biệt ngày nay số lượng người trẻ mắc bệnh này đang có chiều hướng gia tăng. Vậy những nguyên nhân nào gây rối loạn tiền đình khiến bạn mất thăng bằng, chóng mặt, hoa mắt?

Tiền đình chính thuộc hệ thần kinh, giữ nhiệm vụ chính là duy trì tư thế, điệu bộ phối hợp cử động mắt đầu và thân mình. Tiền đình có vai trò duy trì trạng thái thăng bằng cho cơ thể, thuộc hệ thần kinh, nằm phía sau ốc tai hai bên. Hệ thống tiền đình cũng phối hợp cử động giữa các bộ phận như mắt, tay, chân, thân mình... trong các hoạt động của cơ thể và cân bằng cơ thể. Do đó, mà người bị rối loạn tiền đình thường bị rơi vào tình trạng mất cân bằng về tư thế sinh ra cảm giác chóng mặt, buồn nôn, ù tai, hoa mắt. 

Hệ thống tiền đình bao gồm bộ phận ở tai trong và não bộ để xử lý thông tin cảm giác liên quan đến việc giữ thăng bằng và các chuyển động của mắt. Nếu các bệnh lý và chấn thương làm ảnh hưởng đến các bộ phận này, có thể dẫn đến rối loạn tiền đình. Ngoài ra, nguyên nhân rối loạn tiền đình cũng có thể xuất phát từ di truyền hay môi trường sống. Một số khác không xác định rõ nguyên nhân. 

Rối loạn tiền đình thường được chia thành 02 loại:

• Rối loạn tiền đình có nguồn gốc ngoại biên: Do tổn thương hệ tiền đình ngay tại vùng tai trong. Triệu chứng thường rầm rộ bệnh nhân chóng mặt và mất thăng bằng nhiều nhưng không nguy hiểm đến tính mạng. Đa số mọi người hay mắc nhóm bệnh này.

• Rối loạn tiền đình có nguồn gốc trung ương: Rối loạn tiền đình trung ương do các tổn thương nhân tiền đình ở thân não, tiểu não. Nhóm bệnh này ít gặp, triệu chứng không rầm rộ. Tuy vậy nhóm bệnh này thường nguy hiểm và khó chữa hơn nhóm bệnh tiền đình có nguyên nhân ngoại biên.

Nguyên nhân gây rối loạn tiền đình thường gặp

Chóng mặt tư thế kịch phát lành tính

Đây là chứng rối loạn tiền đình phổ biến nhất, thường gây nên hoa mắt, chóng mặt khi đột ngột thay đổi tư thế. Tình trạng này xảy ra khi các mảnh vụn canxi (hay còn gọi là otoconia – hình thành từ các tinh thể nhỏ canxi cacbonat) tích tụ trong một phần của ống tai trong mà đáng lẽ ra chúng không nên xuất hiện. Để giải quyết nguyên nhân rối loạn tiền đình này, bác sĩ có thể hướng dẫn bạn điều chỉnh tư thế đầu để đưa các mảnh vụn canxi về lại đúng vị trí vốn có.

U thần kinh thính giác

U thần kinh thính giác là một loại khối u lành tính, phát triển trên vỏ của dây thần kinh ốc tai tiền đình của tai trong – dây thần kinh truyền cả thông tin cân bằng và âm thanh đến não nên còn được gọi là dây thần kinh âm thanh.

Khi u dây thần kinh âm thanh phát triển, nó chèn ép dây thần kinh tiền đình-ốc tai, thường gây nên các triệu chứng rối loạn tiền đình như mất thính giác, ù tai và chóng mặt hoặc mất thăng bằng.

Viêm mê đạo tai và viêm dây thần kinh tiền đình

Đây là những rối loạn do nhiễm trùng làm viêm tai trong hoặc dây thần kinh ốc tai (dây thần kinh sọ thứ tám). Viêm dây thần kinh ảnh hưởng đến nhánh tiền đình của dây thần kinh ốc tai, dẫn đến chóng mặt hoặc hoa mắt nhưng không thay đổi thính giác. Viêm mê đạo tai xảy ra khi nhiễm trùng ảnh hưởng đến cả hai nhánh của dây thần kinh, dẫn đến thay đổi thính giác cũng như hoa mắt hoặc chóng mặt.

Chứng đau nửa đầu

Đau nửa đầu cũng là một trong các nguyên nhân rối loạn tiền đình. Chóng mặt liên quan đến đau nửa đầu hay chứng đau nửa đầu tiền đình có thể xảy ra kèm theo theo cơn đau đầu hoặc không.

Bệnh tai trong tự miễn

Hệ thống miễn dịch có cơ chế bảo vệ cơ thể bằng cách chống lại các tác nhân lạ như virus xâm nhập. Nhưng với một số trường hợp, sự xuất hiện các rối loạn ở hệ miễn dịch khiến hệ thống này nhầm lẫn chính tế bào cơ thể với virus hoặc vi khuẩn và tấn công chúng, được gọi là bệnh tự miễn. Bệnh tự miễn tác động đến các tế bào ở tai trong còn gọi là bệnh tai trong tự miễn. Tốc độ phát triển gây mất chức năng của bệnh tai trong tự miễn thì rất nhanh.

Bệnh Ménière

Bệnh Ménière (hydrops endolymphatic nguyên phát) là nguyên nhân rối loạn tiền đình gây nên một loạt các triệu chứng lặp đi lặp lại bao gồm: Chóng mặt, ù tai, cảm giác bị đầy tai và thính giác không ổn định do một lượng lớn chất lỏng (endolymphatic) tích tụ bất thường trong tai. Tuy nhiên, nguyên nhân chính xác dẫn đến bệnh Ménière vẫn chưa được xác định.

Xơ vữa tai

Xơ vữa tai là sự phát triển bất thường của xương tai trong. Phần xương này ngăn cản các cấu trúc bên trong tai hoạt động bình thường và gây ra các dạng mất thính lực khác nhau, tùy thuộc vào cấu trúc bên trong tai bị ảnh hưởng. Ngoài việc mất thính giác, một số người bị chứng xơ cứng tai còn gặp phải các triệu chứng của rối loạn tiền đình như chóng mặt và các vấn đề về thăng bằng.

Ngoài ra, một số yếu tố khác như tuổi tác hay người có tiền sử bị chóng mặt, có khả năng bị hoa mắt, choáng váng, mất thăng bằng,... đều có nguy cơ cao bị rối loạn tiền đình. Rối loạn tiền đình càng nghiêm trọng thì dấu hiệu càng rõ ràng và liên tục, song bác sĩ cần dựa trên cả các xét nghiệm để chẩn đoán bệnh chính xác. Hiện nay, điều trị rối loạn tiền đình có thể kết hợp nhiều phương pháp bao gồm: 

• Điều trị bằng thuốc kê đơn để giảm nhẹ triệu chứng cũng như ảnh hưởng của chứng rối loạn tiền đình, loại và liều lượng thuốc kê với từng trường hợp người bệnh là khác nhau.

• Các bài tập phục hồi chức năng tiền đình: các bài tập này sẽ giúp các bộ phận trong cơ thể hoạt động, phối hợp nhịp nhàng hơn cũng như giúp não nhận biết tín hiệu và xử lý tín hiệu từ tiền đình hiệu quả hơn.

• Tập thể dục đều đặn, ít nhất 30 phút mỗi ngày sẽ giúp tăng lưu thông khí huyết, máu lên não ổn định hơn.

• Các bài tập yoga, thiền giúp cải thiện tâm trạng người bệnh, tập đúng cách giúp người bệnh thoải mái, lạc quan hơn. 

• Chế độ ăn uống hợp lý, đầy đủ dinh dưỡng và các nhóm chất, tăng cường rau củ quả, hạn chế các thức ăn chiên rán nhiều dầu mỡ, đồ ăn xào,...

• Ngủ 8 tiếng/ngày cũng như duy trì giấc ngủ sâu.

• Luôn giữ tinh thần lạc quan, tích cực trước mọi sự việc.

Rối loạn tiền đình là tình trạng rối loạn trong quá trình truyền dẫn, tiếp nhận và xử lý thông tin của tiền đình do nhiều nguyên nhân gây ra. Bệnh có thể nguy hiểm nếu kết hợp với các bệnh lý như u não, bệnh lý mạch máu, huyết áp cao và gây ra nhiều biến chứng nặng nề. Do đó, khi có dấu hiệu rối loạn tiền đình, người bệnh nên sớm đi khám để được chẩn đoán điều trị kịp thời.